Dialoog: Babette Weyns
Uw oorlog. Maar wij hebben hem geërfd*
Collaborateurs door de ogen van hun kinderen in de Vlaamse roman
De geschiedenis van het Vlaamse collaboratieverleden tijdens de Tweede Wereldoorlog is vandaag ruim gedocumenteerd: mythes zijn doorprikt en nuance is de nieuwe maatstaf om naar dat verleden te kijken. Toch leverde de lange overheersing van een vertekend beeld, voornamelijk met betrekking tot de naoorlogse repressie, een aantal iconische beelden op in het collectieve geheugen, die hier en daar nog de kop op durven te steken. Door de relatief late wetenschappelijke doorbraak in het polemische debat over de Tweede Wereldoorlog in België, loopt ons land wellicht achter als het aankomt op nieuwe invalshoeken om het onderwerp te benaderen. In onze buurlanden bestaat al enige tijd aandacht voor een belangrijke groep in de samenleving die vaak tot op vandaag de gevolgen van dat verleden draagt: de nakomelingen. Niet alleen vanuit historische hoek, maar ook vanuit de literatuurwetenschappen bestaat er een traditie aan onderzoek, dat nagaat hoe daders en slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog hun herinneringen doorgeven aan latere generaties. Concepten als trauma- en schuldoverdracht zijn daarin heel populair.
Geïnspireerd door het lopende historisch onderzoek van Koen Aerts (Ugent), verkent ook het werk van Babette Weyns dat terrein. Aan de hand van autobiografisch geïnspireerde Vlaamse romans trekt ze daarbij resoluut de kaart van de interdisciplinariteit. Hoe gaan de protagonist-nakomelingen in de romans om met het verleden van hun ouders, welke effecten ondervinden ze ervan en vooral: dragen zij een overgedragen schuld met zich mee? Literatuur biedt immers een unieke blik op de werkelijkheid, en laat zelfs toe datgene bloot te leggen, wat men zelf niet wist. Het geeft met andere woorden ook een inkijk in het onderbewuste van zowel de samenleving als de personages uit het werk. Daarom leveren deze herinneringsproducten inzichten in de relatie tussen een kind en zijn/haar (groot)ouder, die geen afbreuk doen aan de complexe realiteit van zowel dader- als ouderschap, maar een waardevol interpretatiekader vormen voor verder historisch onderzoek.
*De titel Uw oorlog. Maar wij hebben hem geërfd is een citaat is uit de roman De vermaledijde Vaders van Monika Van Paemel.
Babette Weyns (°1991) studeerde Taal-en Letterkunde en behaalde aansluitend een master Geschiedenis. In september 2016 behaalde ze grote onderscheiding met haar masterscriptie: ”Uw oorlog. Maar wij hebben hem geërfd!” Tweede en derde generatie getuigenissen van nakomelingen van Vlaamse collaborateurs tijdens Wereldoorlog II in het Vlaamse fictionele proza (1970-2000).
