Inventaris van het Fonds Cyriel Verschaeve
Het archief van Cyriel Verschaeve werd – samen met andere archieven en documentatie in verband met hem – onder meer door Martha Vande Walle en Jozef Lootens gedurende vele tientallen jaren verzameld en later door het Jozef Lootensfonds samengebracht in de Sint-Pietersabdij in Steenbrugge.
De documenten m.b.t. Verschaeve vormen in hun geheel een unieke bron voor de geschiedenis van het Vlaams-nationalisme tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw.
Het geheel werd in 1995 overgedragen aan en in 1999 overgebracht naar het ADVN. Daar werd het geïnventariseerd.
Een voorafgaandelijke structuurstudie had de zeer complexe historiek van het archief aan het licht gebracht. Niet alleen werd het archief verschillende malen verhuisd en waren gedeelten ervan reeds door verschillende handen geordend en geïnventariseerd. Daarenboven was er sedert 1920 vooral door verschillende mensen rond Verschaeve verzameld geworden. Zelf besteedde Verschaeve immers nauwelijks zorg aan de bewaring van zijn archief. Daardoor trad een aantal personen als het ware in zijn plaats als archiefvormer (o.a. Jozef Lootens, Martha Vande Walle). Daarbij vermengden zij stukken uit andere archieven (bv. brieven of kopieën van brieven van Verschaeve en van Verschaeve aan anderen) met het oorspronkelijke archief. De ‘vormers’ legden ook een collectie documenten aan betreffende Cyriel Verschaeve en verzamelden allerlei secundaire bronnen. Ten slotte voegden zij aan het archief een aanzienlijk aantal eigen archiefbestanddelen toe, naast bestanddelen van anderen (bv. enerzijds van Martha Vande Walle en het Jozef Lootensfonds, anderzijds van Ernest Brengier).
Als gevolg van die specifieke vormingsgeschiedenis, was een ordening volgens het bestemmingsbeginsel en naar het structuurbeginsel voor een groot deel niet meer te verwezenlijken. Anderzijds was het wenselijk de groep archieven als één geheel te ordenen en te beschrijven. Er was immers een leidend beginsel bij de vorming van het geheel: de studie van Cyriel Verschaeve. Het geheel van documenten dat in Steenbrugge aangetroffen was, kon dan ook bestempeld worden als een (archief)fonds. Een archieffonds of fonds is een groep gelijksoortige of verwante archiefbestanden die in dezelfde archiefbewaarplaats berusten.
Het Fonds Cyriel Verschaeve kreeg in het ADVN het archiefnummer BE ADVN AC460.
Het archiefgedeelte is 25 strekkende meter groot en telt 3280 inventarisnummers. Er zijn ook meer dan 2000 boeken en brochures, ruim 400 titels van periodieken en meer dan 3400 audiovisuele stukken.
Het fonds bestrijkt het einde van de 19de eeuw en de volledige 20ste eeuw. Het bevat zowel persoons-, verenigings- als bedrijfsarchief.
De inventaris van de archivalia uit het fonds werd gepubliceerd in september 2003. Om de publicatie handzaam te houden, worden de beschrijvingen in beknopte vorm weergegeven. De inventaris wordt ingeleid door een overzicht van de archiefvormers, naast de geschiedenis, de inventarisering, de inhoud en de consulteringsmodaliteiten van het fonds; ten slotte volgt ook literatuur terzake. Een uitgebreid register vergemakkelijkt het gebruik van de inventaris.
De volledige beschrijving van de archivalia in de werkinventaris – d.w.z. met inbegrip van de ontwikkelingsstadia en de talrijke inhoudelijke en archiefmethodologische toevoegingen – kan in de leeszaal van het ADVN geconsulteerd worden onder de vorm van een geautomatiseerd bestand. Dat is eveneens het geval voor de beschrijvingen van de boekwerken, de periodieken en de audiovisuele stukken.
Naar aanleiding van de voorstelling van de inventaris werd een beperkte tentoonstelling gerealiseerd over het Fonds Cyriel Verschaeve in het ADVN.
