Dialoog: Gertjan Willems

Subsidie, camera, actie!

Sinds de jaren 1960 krijgt ongeveer 80% van de Vlaamse films overheidssteun. Hierdoor bepaalt het filmbeleid in belangrijke mate hoe het Vlaamse filmlandschap eruitziet. Deze lezing behandelt de geschiedenis van het Vlaamse filmbeleid in de periode 1964-2002 en besteedt hierbij speciale aandacht aan de relatie met het Vlaamse natievormingsproces.
De Vlaamse filmondersteuning startte in 1964. Oorspronkelijk was er sprake van een ‘Belgisch Filminstituut’, maar de toenmalige Vlaamse drang naar culturele ontvoogding dwarsboomde dit unitair plan. In de plaats installeerde het Koninklijk Besluit ‘tot bevordering van de Nederlandstalige filmcultuur’ een Vlaams subsidiestelsel met een filmcommissie die de minister adviseerde over de toelageverdeling. Na het vastleggen van de taalgrens en de splitsing van het ministerie van Cultuur, beide in 1962, betekende ook de in 1964 ingevoerde filmsteun een van de eerste betekenisvolle verwezenlijkingen van het Vlaamse streven naar culturele autonomie.
In overeenstemming hiermee stond de concrete invulling van het filmbeleid in het teken van de culturele verheffing van het Vlaamse kijkerspubliek. Kwaliteit, herkenbaarheid en het Vlaamse karakter van de films vormden de centrale leidraden. Vanaf de jaren 1980 wonnen commercieel-economische motieven sterk aan belang. Deze lezing gaat dieper in op deze evoluties in het filmbeleid aan de hand van concrete films, zoals Mira (1971), Het Dwaallicht (1972), Pallieter (1975), De Witte van Sichem (1980), Zware Jongens (1984), De Leeuw van Vlaanderen (1984), Daens (1992) en Camping Cosmos (1996). Hierbij zal blijken dat politieke en Vlaams-ideologische factoren een belangrijke rol speelden in hoe het Vlaamse filmlandschap eruit zag.

Gertjan Willems verricht onderzoek naar het film- en mediagebeuren in de Lage Landen en publiceerde vorig jaar het boek Subsidie, camera, actie! Filmbeleid in Vlaanderen (1964-2002). Gertjan Willems is als onderzoeker momenteel verbonden aan de vakgroep Communicatiewetenschappen van de Universiteit Gent en zetelde in 2017 als filmkenner in het VRT-programma Cinema Canvas.