1. Identificatie
1.1. Referentie/Code: BE ADVN AC841
1.2. Titel: Archief Antoon Jacob
1.3. Datering: 1902-1944
1.4. Beschrijvingsniveau: Bestand
1.5. Omvang en medium van de beschrijvingseenheden: 0,625m
2. Context
2.1. Naam van de archiefvormer: Antoon Jacob
2.2. Institutionele geschiedenis
Antoon Jacob (Boom, 8 maart 1889 - Antwerpen, 23 februari 1947) was als student van het Antwerpse Atheneum voorzitter van de leerlingenvereniging Vlaamsche Bond en secretaris van het tijdschrift De Goedendag. Tijdens zijn studies Germaanse filologie aan de Rijksuniversiteit Gent (RUG) was hij actief in de studentenvereniging Ter Waarheid. Na zijn studies was hij tot 1914 werkzaam o.m.in de universiteitsbibliotheek en het Gentse atheneum. Als literatuurwetenschapper zou hij faam verwerven met werk over de Vlaamse letteren in de Oostenrijkse tijd en de 19e eeuw.
Tijdens WO I vluchtte Jacob naar Amsterdam waar hij samen met René De Clercq werkte in de redactie van De Vlaamsche Stem. Door zijn activistische stellingname werd hij in 1915 geschrapt van de lijst van kandidaten voor het leraarschap aan athenea. Eind 1915 keerde hij terug naar Antwerpen waar hij meewerkte aan Het Vlaamsche Nieuws. Zijn activisme zette zich verder in de oprichting van het Vlaamsch Verbond, zijn benoeming tot docent aan de Von Bissing-universiteit en zijn lidmaatschap van de Raad van Vlaanderen. Als lid van de unionistische fractie verliet hij die evenwel na de uitroeping van de zelfstandigheid.
Op 3 april 1920 werd hij veroordeeld en zou tot november 1923 in hechtenis blijven. Reeds tijdens zijn gevangenschap stimuleerde hij de amnestiebeweging, om na zijn vrijlating campagne te voeren voor de vrijlating van August Borms. In de jaren 1920 ontwikkelde hij zich tot een radicale Vlaams-nationalist en Groot-Nederlander. In 1934 werd hij benoemd tot docent aan de Universiteit van Hamburg. Daar ijverde hij voor nauwere contacten tussen Vlamingen en Neder-Duitsers en raakte in de ban van het nationaal-socialisme.
In februari 1941 werd hij benoemd tot hoogleraar aan de RUG en keerde uit Duitsland terug als propagandist van de Groot-Germaanse Rijksgedachte. Hij werd in 1942 voorzitter van de Nederlandsche Cultuurraad, in 1943 voorzitter van de Vlaamse Juristenvereniging en was lid van de Germaansche Werkgemeenschap Vlaanderen. In de herfst van 1944 vluchtte Jacob naar Duitsland waar hij samen met Borms en Verschaeve deel uitmaakte van de Adviesraad van de Vlaamsche Landsleiding.
In 1945 werd hij in België geinterneerd, maar werd later ziek ontslagen en zou in februari 1947 overlijden te Antwerpen.
2.3. Geschiedenis van het archief
In het kader van zijn literair en historisch onderzoek verzamelde Jacob archiefstukken over onder meer Hendrik Conscience en René de Clercq. Over De Clercq verwierf Jacob een aantal losse stukken via personen als Borms en Elza de Clercq. Voor Conscience kreeg hij van weduwe Maria Peinen de beschikking over de volledige briefwisseling van Conscience voor de periode 1870-1883 en enkele stukken uit de jaren voordien.
2.4. Verwerving: Het archief werd in 2009 door het ADVN verworven.
3. Inhoud en structuur
3.1. Bereik en inhoud
Het persoonsarchief bevat over de jaren 1902 tot 1944 voornamelijk briefwisseling: algemeen voor de jaren 1923 en 1930, over De Vlaamsche Stem en het activisme en als docent letterkunde aan de universiteiten van Gent en Hamburg. De hoofdmoot wordt gevormd door aantekeningen en briefwisseling in het kader van literair en historisch onderzoek naar Hendrik Conscience en René de Clercq. Van deze laatste bevat het archief ook een aantal handschriften die Jacob verzamelde in het kader van zijn onderzoek.
3.4. Ordening
Hoewel er voor archiefvreemde stukken gebruikelijk een apart archiefnummer wordt toegekend, hebben we geopteerd om de diverse stukken onder titel 5.4. te beschouwen als het onderzoeksarchief van Antoon Jacob. Zo vormen de stukken allerminst een geheel en is er hoofdzakelijk een band binnen het onderzoeksarchief, daarnaast is Antoon Jacob duidelijk de archiefvormer die deze stukken in deze samenstelling bijeenbracht.
De briefwisseling en overige stukken van Conscience vormden voor hun verwerving door Jacob wel reeds één archivistisch geheel, waardoor deze als een afzonderlijk geheel worden beschouwd. Het spoor van bewerking die Jacob in het archief achterliet door een deel te ordenen, hebben we door virtuele beschrijvingen in de overdrachtslijst bewaard.
4. Voorwaarden voor raadpleging en gebruik
4.1. Voorwaarden voor raadpleging: raadpleegbaar
4.3. Taal en schrift: Nederlands, Duits
4.5. Toegangen: overdrachtslijst
5. Verwant materiaal
5.3. Verwante beschrijvingseenheden
AMVC-Letterenhuis - Archief Hendrik Conscience
René de Clercq Genootschap - Archief René De Clercq
5.4. Publicaties
A. Jacob, “René de Clercq (Deerlijk 14 november 1877 - Maartensdijk 12 juni 1932)” in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1937. 1937.
8. Plaatsing
D12802-D12806
