ODIS | Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen, 19de-20ste eeuw

ODIS is een dynamische contextuele databank. Ze wil een instrument bieden voor vernieuwend, multidisciplinair en comparatief studiewerk over de geschiedenis van het middenveld, dit in een kruisbestuiving tussen wetenschappelijke onderzoekers en de verantwoordelijken van het betrokken erfgoed.

De ODIS-databank bevat gegevens over:
• organisaties of intermediaire structuren
• personen en families die in het middenveld actief waren
• gebeurtenissen en gebouwen verbonden met hun geschiedenis
• periodieken en archieven van en over deze entiteiten

Tal van gegevensreeksen, werkinstrumenten en repertoria worden in ODIS samengebracht. Ze worden aanhoudend door de partners aangevuld, geactualiseerd en met elkaar verbonden.

Geschiedenis

ODIS kon in 2000-2003 worden gebouwd dankzij de steun van het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO-Max Wildiers). Vier belangrijke Vlaamse private archief- en onderzoeksinstellingen sloegen de handen in elkaar: ADVN, Amsab-ISG, KADOC-KU Leuven en Liberaal Archief. Hun project kreeg de steun van wetenschappelijke promotoren uit de belangrijkste Vlaamse universiteiten (KU Leuven, Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent en VUB). Deze samenwerking werd in 2006 verankerd door de oprichting van de vzw ODIS. De ODIS-webdatabank ondersteunt onderzoek naar de geschiedenis van het middenveld. Daartoe biedt ze een duurzame kennisverzameling waar heel verschillende contextuele dataseries over intermediaire structuren en hun protagonisten worden samengebracht en gevalideerd, dit samen met uitvoerige informatie over hun bronnenmateriaal en erfgoed. Onderzoekers gebruiken ODIS niet louter als een encyclopedie, waar ze duidelijke en betrouwbare organisatorische en biografische gegevens kunnen terugvinden. Ze stellen ook de exhaustieve referenties naar archieven, periodieke publicaties en vele andere (online) wetenschappelijke bronnen op prijs. De bekendheid van het apparaat neemt snel toe. In 2012 werd ODIS geraadpleegd door ca. 106.000 gebruikers, die samen nagenoeg 620.000 steekkaarten consulteerden. Een groeiend aantal cultureel-erfgoedorganisaties en wetenschappelijke onderzoeksgroepen maakt gebruik van ODIS voor de opslag, representatie en analyse van gegevensreeksen. Zij werken samen in één technische omgeving, maar kiezen hun eigen invalshoek en beheren specifieke dataseries in afzonderlijke invoerdersgroepen en auteursteams. ODIS faciliteert dus de kruisbestuiving tussen zeer diverse gemeenschappen. Dat leidt tot interessante resultaten: de kwaliteit van het historisch onderzoek over intermediaire structuren wordt versterkt, maar ook de weerklank van hun documentair erfgoed.

ODIS-2

Hoewel de centrale dataseries van ODIS momenteel zijn toegespitst op de geschiedenis van het Vlaamse/Belgische middenveld, biedt de databank ook informatie over intermediaire structuren in andere Europese landen en over internationale organisaties. Tal van onderzoekers erkennen de unieke functionaliteiten van het instrument en spoorden het ODIS-consortium aan om de reikwijdte van het apparaat te verbreden. Zo zou ODIS tegemoet komen aan de uiteenlopende functionele behoeften van onderzoeksgroepen die intermediaire structuren en hun netwerken willen bestuderen in een internationaal-comparatief perspectief. Inspelend op die vraag, werd de ODIS-databank tijdens de voorbije jaren grondig vernieuwd en gemoderniseerd. Die investering was enkel mogelijk dankzij de steun van de Herculesstichting, het Vlaams agentschap voor de financiering van onderzoeksinfrastructuur. De nieuwe ODIS-databank biedt nog steeds een betrouwbare, flexibele en gebruiksvriendelijke technische omgeving. Maar ODIS-2 overtreft haar voorganger door een breed aanbod van nieuwe componenten en functionaliteiten. De reikwijdte van het apparaat is nu door en door internationaal. De meertalige interface van ODIS laat toe om onderling verbonden datareeksen op te bouwen, niet alleen over organisaties, personen, publicaties en archieven, maar ook over families, gebouwen en gebeurtenissen. ODIS biedt uiteenlopende keuzelijsten en thesauri, gebaseerd op internationale normen en toegespitst op de historische context van de belangrijkste West-Europese landen. De nieuwe ODIS-databank laat niet louter toe om de datareeksen diepgaand te analyseren en ze ruimtelijk weer te geven, maar positioneert zichzelf ook als een informatieknooppunt, met verbindingen naar uiteenlopende online-instrumenten die relevante historische informatie bevatten.

andere realisaties

– publicatie Verkiezingen en databanken. Acta van de Workshop gehouden te Brussel op 23 november 2001 / Jan De Maeyer (red.). Leuven: Odis, 2003, 174 pp., (Odisea-reeks, nr. 1)
– publicatie Historische en sociologische benaderingen van nieuwe sociale bewegingen. Acta van de Workshop gehouden te Brussel op 22 november 2002 / Marc Hooghe & Jaak Billiet (red.). Leuven: Odis, 2004, 240 pp., (Odisea-reeks, nr. 2)
– launch event ODIS-2. A database on intermediary structures in Europe, 19th & 20th centuries in het Vlaams Parlement, Brussel op 29 november 2013
– ODIS-invoerdersdagen voor de partners: 13 juni 2014 (Mechelen), 12 juni 2015 (Gent)