Dialoog: Ludo Stynen

Pol De Mont als hoofdredacteur van De Schelde

Pol De Mont (1857-1931) – dichter, redenaar, folklorist, kunstcriticus, internationaal netwerker, … -  was een der eersten om te pleiten voor de vernederlandsing van de Gentse Hogeschool. Al lag de Vlaamse emancipatie aan de basis van alles wat hij een leven lang deed, hij bleef loyaal aan België, engageerde zich daarover in een polemiek met Emile Jennissen, die een bestuurlijke scheiding voorstond, en nam in zijn opmerkelijke openingsrede op het Nederlands congres van 1912, in eigen naam, en in naam van alle Vlamingen afstand van Jules Destrées ‘Sire, il n’y a pas de Belges’.  Onder meer ten gevolge van een perscampagne, die hem radicaal-Vlaamse, Alduitse en activistische activiteiten ten laste legde, werd hij na de oorlog tot ontslag gedwongen en hij moest het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten, dat hij al sedert 1904 leidde, verlaten.

Korte tijd later kreeg hij de kans hoofdredacteur te worden van De Schelde – het latere Volk en Staat. Hij geloofde niet langer in het Belgische systeem, verdedigde ondertussen de bestuurlijke scheiding, en maakte zijn dagblad tot spreekbuis van het Vlaamsche Front, tot een Vlaams-nationaal opinieblad van formaat. Niet alleen viel hij er geregeld de pleitbezorgers van het minimumprogramma – Frans Van Cauwelaert en tal van anderen – aan, hij had ook oog voor de internationale politiek en de impact daarvan op de nationale, voor militarisme en (her)bewapening, voor democratische waarden en de nieuwe maatschappelijke verhoudingen, voor ethische problemen. Al heel vroeg nam hij het initiatief tot een kosteloos bijblad op zondag waarin hij ruimte bood voor kunst, literatuur, toneel, folklore of geschiedenis. Toen zijn pensioen als conservator na enkele jaren geregeld raakte, trok hij zich terug als hoofdredacteur maar hij bleef actief in het bijblad en ook in zijn culturele bijdragen bleven zijn Vlaams-nationalisme en zijn democratische overtuiging prominent aanwezig.

Ludo Stynen is literatuurhistoricus en schreef de biografieën van Rosalie en Virginie Loveling, Lode Zielens, Anton Bergmann en Jan Frans Willems. In 2017 verschijnt zijn biografie van Pol De Mont. Hij co-editeerde de oorlogsdagboeken van Virginie Loveling en co-redigeerde een aantal essaybundels over literatuur van na de Tweede Wereldoorlog.